Google Earth Pro ашиглан ArcMap дээр зураглал боловсруулах¶

Google Earth desktop нь Google Earth болон Google Earth Pro гэсэн хоёр хувилбартай. Google Earth Pro нь ашиглахад хялбар программ хангамж юм. Түүнчлэн Google Earth-ийн зураглалыг бүхэлд нь харуулах, GIS-ийн өгөгдлийн зураглал хийх, өндөр нягтаршилтай зураг гаргаж хэрэглэгчдэд хүргэх, маршрутын зураг, тайлан гаргахад хамгийн тохиромжтой байдаг. Үүнээс гадна Google Earth Pro нь өндөр нарийвчлалтай хиймэл дагуулын зураглал гаргах, орон зайн өгөгдлийг KML (Keyhole markup language) файлын формат дээр байршуулах эсвэл татаж авах, тухайн объектын байршлыг олох зэрэг давуу талуудтай юм [3] (Зураг 4).

Зураг хадгалах хэрэгсэл:¶

Google Earth Pro программыг нээж Search (1) гэсэн цонхон дээр Mongolia мөн аль нэг аймгийн нэрийг оруулж хайлт хийх /Mongolia, Tuv province/-д сонгосон аймгийн зураг нээгдэнэ. Мөн сонгосон аймгийн байршил /өргөрөг, уртраг, өндөр/-ын мэдээлэл баруун доод өнцөгт байна. Хэрэв хэрэглэгч сонгосон аймгийн зургийг томруулж харахыг хүсвэл Zoom in (2) хэрэгслийг ашиглана (Зураг 4). Энэ Zoom in (2) хэрэгслийг ашиглах үед тухайн сонгосон талбайн хэд хэдэн зураг үүсч болно. Ингээд сонгосон талбай /аймаг/-н зургийн 4 захын цэг бүр дээр байршлын тэмдэг нэмэхийн тулд Google Earth Pro-ийн Add Placemark (1) хэрэгслийг ашиглана. Энэ Add Placemark (1) цэсний Properties (2) хэрэгслийн баруун товчлуурыг дарахад тухайн цэгийн өргөрөг, уртрагийн мэдээллийн цонх нээгдэнэ. Энэ нээгдсэн цонхны Name (3) хэсэгт тухайн цэгийн нэр өгч OK (4) дарна (Зураг 5). Энэ мэтээр үлдсэн цэгийн байршлын тэмдэг нэмэх үйлдлийг давтан хийж цэгийн нэрийг үүсгэнэ. Мөн зураг бүрийн 4 захын цэг дэх өргөрөг, уртрагийн мэдээллийг Зураг 5-ын дагуу бэлтгэхийн зэрэгцээ байршлын мэдээллийг Excel рүү хуулж хадгална. Хэрвээ тухайн цэгийн байршлын тэмдэг хэрэглэгчийн сонгосон цэгт үүсээгүй бол хулгана /mouse/-ы тусламжтайгаар тэмдгийн байрлалыг өөрчилж болно.

Сонгосон талбай /аймаг/-н байршлын тэмдгийг тодорхойлсоны дараа зургуудаа JPEG (.jpg) хэлбэрээр хадгална. Ингэхийн тулд Google Earth Pro-ийн Save Image (1) гэсэн хэрэгслийг ашиглан сонгосон талбайн зургуудад гаралтын файлын нэр өгч, JPEG (.jpg) хэлбэрээр хадгална. Үүнээс гадна Save Image (1) хэрэгслийг ашиглах үед тухайн талбайн зургийн сонголтууд (Title of Description, Legend, Scale, Compass) болон нарийвчлал (resolution) зэргийг сонгож, хадгалах боломжтой (Зураг 6).

Зураг 7-т Төв аймгийн нутаг дэвсгэрийг 4 ширхэг зураг болгон үүсгэсэн байгааг харуулж байна.

Shape файл (*.shp) үүсгэх хэрэгсэл¶

Ехсел файл дээр хадгалсан зургуудын өргөрөг, уртрагийн мэдээлэл (Зураг 5)-д хөрвүүлэг хийхийн тулд дараах холбоос (https://www.fcc.gov/media/radio/dms-decimal)-ыг ашиглана (Зураг 8а). Энэ линкээр хөрвүүлэг хийсний дараа Excel файл дээр зургуудын 4 захын цэгийн байршлын мэдээллийг дахин хуулж тус тус хадгална. Үүнийг дараа нь ArcMap дээр ашиглах тул зураг тус бүрийн 4 захын цэг дэх өргөрөг, уртрагийн мэдээллийг доорх маягтын дагуу бэлтгэж хадгална (Зураг 8б). Энэ файлыг хадгалахдаа Excel программын File цэсний Save as хэрэгслийг ашиглан File name цонхонд файлын нэр өгч, Save as type цонхноос Excel 97-2003 Workbook-ийг сонгоно. Ингэснээр Tuv_aimag.xls гэсэн файл үүснэ.

ArcMap дээр shape файл үүсгэхийн тулд File цэсний Add Data → Add Data хэрэгслийг ашиглан Excel файл (Зураг 8б)-аа нээнэ. Дараа нь нээсэн Excel файлын баруун товчлуураас Display XY Data хэрэгслийг нээн X Field → longitude, Y Field → latitude сонгоод Description цонхны баруун доод талын Edit сонголтоос Geographic Coordinate Systems → World → WGS 1984 сонгож OK дарахад шинээр гаралтын файл үүснэ (Зураг 9). Үүнийг хадгалахын тулд үүссэн гаралтын файлын баруун товчлуурыг дарж Data → Export Data-г сонгоод гаралтын shape файл (*.shp)-ыг үүсгэнэ.

Газарзүйн холболт хийх хэрэгсэл¶

ArcMap дээр JPEG зураг (.jpg)-аа нээж дараах тохируулгыг хийнэ. Ингэхийн тулд JPEG зураг (.jpg)-ийн баруун товчлуурыг дарж Data Frame Properties → Coordinate System цонхыг нээн Geographic Coordinate Systems → World → WGS 1984 сонгож OK дарахад газарзүйн холболт хийгдэнэ. Дараа нь тухайн зургийг GeoTIFF (*.tif) буюу растер зураг болгохын тулд доорх 2 аргын аль нэгийг нь хэрэглэж болно. Үүнд:

1. ArcMap-ын Georeferencing (1) цэсний Add Control Points (2) хэрэгслийг ашиглан тухайн JPEG зураг (.jpg)-ийн эхний захын цэгийг shape файл (.shp)-ын харгалзах цэгтэй холбоно (Зураг 10а). JPEG зураг болон shape файл нь өөр өөр преокцтой байдаг учраас JPEG зургийн эхний захын цэгийг сонгохын зэрэгцээ Тable of Contents цэсэн дэх shape файлын баруун товчлуурын Zoom To Layer-ыг дарж shape файлын эхний захын цэгтэй холбоно. Ингээд JPEG зураг болон shape файлын эхний захын цэгүүд хоорондоо нэг цэгт давхцана. Энэ мэтээр бусад зургуудын JPEG зураг болон shape файлын үлдсэн захын цэгүүдийг холбоно (Зураг 10б).
2. ArcMap-ын Georeferencing (1) цэсний Add Control Points (2) хэрэгслийг ашиглан зөвхөн JPEG зураг (.jpg)-ийн эхний захын цэг дээрх баруун товчлуурын Input X and Y-ыг сонгоход Enter Coordinates цонх нээгдэх ба энд Зураг 8б-д үзүүлсэн X, Y-ын хөрвүүлсэн өргөрөг, уртрагийн утгыг оруулж OK (3) дарна (Зураг 11).

Дээрх 2 үйлдлийн аль нэгийг нь сонгосны дараа Georeferencing → Rectify хэрэгслийг ашиглан тухайн зургийн гаралтын файлыг GeoTIFF (.tif) буюу растер зураг болгож хадгална. Ийнхүү растер зураг (.tif) болгож хадгалсан гаралтын файлуудад Tuv1.tif, Tuv2.tif, Tuv3.tif, Tuv4.tif гэсэн нэр тус тус өгсөн (Зураг 12).

Зураг нийлүүлэх хэрэгсэл¶

ArcToolbox цэсний Data Management Tools → Raster → Raster Dataset → Mosaic To New Raster хэрэгслийг ашиглана. Энэ Mosaic To New Raster хэрэгслээр растер зургууд (Tuv1.tif, Tuv2.tif, Tuv3.tif, Tuv4.tif)-аа нийлүүлэхийн тулд Зураг 12-т заасан үйлдлийн дагуу хийнэ. Үүнд:

1. Шинээр үүсч буй растер зургийг хадгалах хавтас (Folder)-ыг сонгоно.
2. Шинээр файлын нэр өгнө.
3. Газарзүйн проекцыг сонгоно
4. Зургийн пикселийн хэмжээг сонгоно.
5. Зургийн сувгийн тоог сонгоно.
6. Дээрх үйлдлийн хийсний дараа OK товчийг дарна.

Mosaic буюу зургийн нийлүүлэг хийсний дараа шинээр үүсгэсэн зургийг Төв аймгийн хилээр таслана (Зураг 13а). Үүний тулд ArcMap-ын ArcToolbox цэсний Spatial Analyst Tools → Extraction → Extract by Mask хэрэгслээр Төв аймгийн хилийн shape файл (.shp)-ыг ашиглан нийлүүлсэн растер зургаа тасалж хадгална. Дараа нь Төв аймгийн хилээр тасалсан зургийн баруун товчлуурыг дарж Properties → Symbology → Stretch → Type хэрэгслээс None-г сонгоход тухайн зураг байгалийн өнгөөр нээгдэнэ. Энэ растер зураг (.tif)-аа File цэсний Export Map хэрэгслийг сонгож JPEG хэлбэр (.jpg)-ээр хадгална (Зураг 13б). Хэрвээ тухайн судалгааны талбайн хилийн shape файл (.shp) байхгүй бол дээрх үйлдэл (Зураг 13)-ийг хийх шаардлагагүй.

Google Earth Pro ашиглан ArcMap дээр зураглал боловсруулах видео¶